Hizmet Tespit Davası

İş Hukuku alanında işçinin haklarının korunması bakımından en önemli davalardan birisidir. İşçinin hak kaybına uğramaması amacıyla açılmaktadır. İşçi bir işyerinde çalışırken işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmezse çalışmıyor olarak görülecektir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda;
“Aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.”

ibaresi bulunmaktadır. Bu ibare Hizmet Tespit Davasının hukuki dayanağını oluşturmaktadır.

Hizmet Tespit Davası 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na tabidir. İşçilik alacakları davaları ise 4857 sayılı İş Kanunu’na tabidir. Hizmet Tespit Davalarında mahkemenin re’sen araştırma yükümlülüğü bulunmaktadır. İşçi alacaklarına ilişkin davalarda ise Taraflarca Getirilme İlkesi uygulanmaktadır. Sosyal Güvenlik hakkı Anayasa tarafından garanti altına alınmıştır. Sosyal Güvenlik hakkından feragat edilemez. Bu nedenle Hizmet Tespit Davalarından feragat edilemez. Ancak işçi alacakları davalarından feragat etmek mümkündür. Farklı özelliklere sahip olan Hizmet Tespit Davaları ile İşçi Alacakları davaları uygulamada birlikte açılamaz. Farklı kanunlara tabi olmaları ve farklı yargılama esasları benimsendiğinden ayrı ayrı davalar açılmaktadır. Uygulamada Hizmet Tespit Davası sonucunun İşçi alacakları davaları için bekletici mesele yapıldığı görülmektedir. Doğru olan uygulamada budur. Davanın sonucunun hem hizmet süresi hem de prime esas ücretin tespiti açısından işçi alacakları davasında etken olacağı açıktır.

Hizmet Tespit Davası Özellikleri

Hizmet Tespit Davalarında görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. İş Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemeleri görevli mahkemedir.

Hizmet Tespit Davasında işveren davalı olarak gösterilecektir. Dava konusu hizmetin geçtiği süre içerisinde işveren değişmiş ise eski işverenin yanında yeni işveren de davalı olarak gösterilmesi gerekir. Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu da davada davalı olarak gösterilmelidir. Genelde SGK davalarda feri müdahildir. Uygulamada İş Mahkemesi Hakimleri SGK’ya başvuru yapılmış olmasını da dava devam ederken talep etmektedirler.

5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 5. maddesinde “İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir.” ibaresi bulunmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu aleyhine açılan davalarda yetkili mahkeme, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerinin bulunduğu yer iş mahkemesidir. Hizmet tespit davasında davalı sayısı birden fazla olması halinde davalılardan birinin ikametgâh adresindeki mahkemede açılması gerekmektedir.

Hizmet Tespit Davası İş Kanunu’nda öngörülen Arabuluculuk kapsamında değildir. Bu yüzden Hizmet Tespit Davası açılırken arabuluculuğa başvurma dava şartı değildir. İşçi alacakları davalarında arabuluculuğa başvurma dava şartı olduğundan zorunlu olarak arabuluculuğa başvurmak gerekmektedir.

Hizmet Tespit Davası için maktu harç söz konusudur. Davadaki çekişme konusu para olmadığı için dava maktu harç ile açılmaktadır.

Hizmet Tespit Davalarında ispat yükümlülüğü işçiye verilmiştir. İşçi, dava konusu edilen süre içerisinde iddia ettiği işyerinde çalıştığını tanık ve/veya diğer delillerle ispat etmek zorundadır. Uygulamada çoğu zaman Hâkim Mahkemeye sunulan delillerin doğruluğunun araştırılmasını talep eder. Hizmet Tespit Davasında en önemli delil tanık delilidir. İşçinin davalı olduğu işyerinde birlikte çalıştığı arkadaşları tanık olabilmektedir. Buna ek olarak çevre işyerlerinde çalışanlar ya da işyeri sahipleri hizmet tespit davalarında davacı işçinin tanıkları olabilmektedirler.

Hizmet Tespit Davası Sonuçları

Dava sonucunda hizmet süreleri tespit edilir.
Prime esas ücret tespit edilir.
SGK tespit edilen hizmet süresi ve prime esas ücret üzerinden re’sen tescili yapar.
Dava aleyhine sonuçlanan işveren Mahkeme ilamında belirtilen dönemlere ait sigortalının hizmet ve prim bildirgelerini SGK’ya verir ve tahakkuk eden primin işçinin hesabına ödemesini yapar. Bu ödeme yasal faizi de kapsayacak şekilde yapılır.
İşçi açısından kazanılan hizmet süreleri emeklilik hesabında prim gün sayısı ve sigortalılık süresine dahil edilir.

Bir diğer önemli husus davanın 5 sene içerisinde açılması zorunluluğudur. Bu dava için zamanaşımı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda belirtilmiştir. Ancak bazı Yargıtay kararlarında bu sürenin mutlak olmadığı ve bazı durumlarda istisnai durumlar olabileceğine dair örmekler mevcuttur.

Uygulamada en çok karşılaşılan Hizmet Tespit Davaları, SGK’ya bildirilen prime esas ücretlerin, işveren tarafından gerçek ücret üzerinden bildirilmemesi nedeni ile prime esas kazançların çalışanın aldığı gerçek ücret üzerinden tespitine ilişkin davalardır. Bu davalarda hak kaybına uğramamak ve delillerin tespit edilmesi aşamasında delillerin tam olarak tespitinin yapılması hususunda hata yapmamak için profesyonel hukuki yardım almak önemlidir. Bu davaların sonucu işçilik alacakları davalarını önemli oranda etkilemektedir. Bu nedenle bu davanın sonucu çok önemlidir..

İlgili Yazılar: