Sosyal Medya Yolu ile İşlenen Suçlar
Türk Hukuk Sisteminde suç olarak tanımlanan bazı davranışların internet üzerinden işlenme sıklığı gün geçtikçe artmaktadır. Genellikle bu suçlar internette Sosyal Medya Hesapları kullanılarak işlenmektedir. Hakaret, Şantaj, Tehdit ve Cinsel Taciz gibi suçların Sosyal Medya Hesapları üzerinden rahatça işlendiğine tanık olmaktayız. Mağdurlar kadar yaptığı davranışların sonuçlarını önceden tahmin edemeyen suç şüphesi altındaki şüpheli olarak tanımlanan kişilerinde bu konuda bilgili olmadığından varsayımla bu konuyu açıklamanın faydalı olacağını düşündük.
Popüler olarak kullanılan instagram, facebook ve messenger gibi sosyal çevremizle iletişim kurduğumuz platformlarda profiller oluşturmakta ve günlük yaşam içerisinde paylaşımlarda bulunmaktayız. Günlük yaşama ilişkin fotoğraf, video gibi medyaların paylaşılması yanında yazılı olarak ta sosyal çevremizle iletişim kurmaktayız. Genellikle hukuk alanında kişisel veri olarak tanımlanan bilgilerimizi bu platformlarda depolayıp bunun yanında sosyal çevremizle de mesajlaşarak yeni veriler oluşturmaktayız.
Öncelikle bu sosyal medya platformlarında mesajlaşma yöntemiyle ürettiğimiz her türlü veri ile yine platformlara eklediğimiz medya verilerinin sosyal medya ortamında ne kadar süre ile muhafaza edildiğini inceleyelim. Bir kere biz bu ortama bir veri eklediğimizde söz konusu veri eğer bir koşulu ihlal etmiyorsa ve biz de silinmesini istemiyorsak hiçbir zaman silinmiyor. Bu önemli bir konu. Verilerin bir unutulma hakkı yok. Bu ortamdaki verilerin doğal afetler sonrası sosyal medya kuruluşlarının veri tabanlarının tümüyle yok olmaması dışında silinmesi diye bir durum mümkün değil. Bu yüzden sosyal medya şirketleri içerikler ile ilgili birçok yönerge hazırlamış durumdalar.
Facebook, instagram gibi sosyal medya platformlarının sahibi olan şirketler özellikle uluslararası hukuk karşısında zor duruma düşmemek için internet sitelerinde çeşitli konularda açıklamalar ve yönergeler bulunan sayfalar hazırlamış ve bu sayfaları kullanıcıların dillerine çevrilmiş olarak kullanıcıların bilgisine sunmuşlardır. Genelde yardım merkezi adı altındaki bölümlerde sunulan bu bilgiler sıklıkla kullanıcılar tarafından okunmamaktadır. Bu kısımlardaki bilgiler incelendiğinde ilginç bilgilere rastlamak mümkün olmaktadır.
Profil Bilgilerinin Silinmesi
İnstagram ve facebook kullanıcıları profillerini veya daha bilinen ismiyle hesaplarını tamamen silmeye karar verdiklerinde silebiliyorlar. Ancak bu bilgileri 30 gün süre ile geri döndürülebilir şekilde tutuluyor. Kullanıcı 30 gün içerisinde hesabını silmekten vaz geçerse hesabı yeniden kullanabiliyor. Peki 30 gün sonra her şey siliniyor mu? Hayır. Sosyal Medya platform sahibi şirketler tüm verilerini fiziksel olarak başka yerlerdeki veri tabanlarında da tutuyor. Profil sahibi tarafından silinen hesapların yedeklendiği veri tabanından silinmesi ise 90 gün civarında gerçekleşiyor.
Bunlara ek olarak eğer sosyal medya platformlarının sahibi olan şirketler, bu silinen profildeki bilgilerin gelecekte sorun çıkarabilecek yapıda olduğunu düşünürse bu verileri hiç silmeyebiliyor. Tüm bu bilgiler sosyal medya platformlarının yüzlerce sayfadan oluşan yardım sayfalarında yazmaktadır. Buradan anlaşılan bir kez bu sosyal medya hesaplarında paylaşılan bilginin kontrolü artık sizden çıkıyor. Hesabı silip paylaşımları yok etmek uzun bir süreçte gerçekleşiyor. Bazen de gerçekleşmiyor. İşte Kişisel verilerimiz sosyal medya sayfalarında böyle yönetiliyor.
Sosyal Medya Platformlarından Yasal Bilgi Talebi
Eğer bir sosyal medya hesabı kullanılarak bir suç işlenmişse ve bu hesabın kime ait olduğu bilinmiyorsa ne yapacağız? Şikâyet edildikten sonra sosyal medya platformunun sahibi olan şirketlerden bu hesaba ait bilgiler nasıl talep edilecek? Yine bu platformların web sitelerinde yaptıkları açıklamalardan anladığımız; hesapların kimlik bilgileri talep edildiği zaman bu talebi şirket yetkilileri kendi sorumlu oldukları hukuk kurallarına göre tekrar süzgeçten geçirip kolluk kuvvetleri ve kamu kurumları ile paylaşabilecekleridir.
Bu yasal talep süreçleri oldukça meşakkatli süreçlerdir. Talep edenin talep ettiği bilgiyi doğru ve düzgün bir şekilde ifade etmesi, karşı tarafın, yani sosyal medya platformunun da bu konuda ikna olması gerekmektedir. Özellikle sosyal medya üzerinden yapılan ve hakaret içeren paylaşımlarda hakaret kavramı ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Bir ülkede hakaret olan paylaşım bir başka ülkede eleştiri sınırları içerisinde kalabilmektedir. İşte böyle farklı kabullerin olması bu tür taleplerde olumsuz cevaplar ile karşılaşılmasına neden olmaktadır.
İnstagram ve Facebook’ta fake Hesap sorunu
Tam bir kesinlik arz etmese de sosyal medya hesapları kullanılarak işlenen suçların büyük bir çoğunluğu “fake” hesap denilen “doğru olmayan kimlik bilgileri” ile oluşturulan hesaplar üzerinden işlenmektedir. Bu tür hesaplar kullanılarak işlenen suçlar kolluk kuvvetlerini ve soruşturma yapan adalet birimlerini oldukça yormaktadır. Bir de bu hesapların suç sonrası kapatılmış olması, bu suçlar işlendiği andaki delil toplanması sürecinin önemini artırmaktadır. Uygun delillerin zamanında elde edilip ilgili kurumlara sunulmaması işlenen suçun failinin tespit süresini uzatmaktadır. Ayrıca unutulmaması gereken en önemli konu bu tür suçların çoğunun şikâyete bağlı olması ve şikâyet süresinin ise 6 ay olmasıdır. TCK’da bu konu “Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikâyette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.” belirtilmiştir.
Suç fake hesap kullanılarak işlense de failin tespiti mümkündür. Sadece bu süreç uzayabilir. Teknik olarak mutlaka failin iz takibi yapılabilir. Ancak bu aşamada suç teşkil edilen olayla ilgili her türlü bilginin uygun şekilde elde edilmesi ve olayın en anlaşılır şekilde ilgili kurumlara ifade edilmesi gerekmektedir. Bu platformlarda bir anlık yapıla paylaşımların sonrasında büyük sonuçlar doğuracağı unutulmamalıdır. Özellikle bazı suçların bilişim sistemleri yardımıyla işlenmesi suçun nitelikli halini meydana getirmekte ve karşılığındaki ceza miktarı artmaktadır. Sosyal Medya Platformlarındaki fake hesaplardan işlenen suçların faillerinin tespit edilemeyeceği düşüncesi tamamen yanlıştır. Mutlaka tespit edilir. Sadece zaman alır.