Termal Görüntüleme ile Yalan Tespitinde Yapay Zeka Başarısı
Ceza Muhakemesinde hedef maddi gerçeğe ulaşmaktır. Usul hukuku kurallarına riayet etmek ve maddi gerçeğe uygun bir hüküm vermek amaçtır. Bu doğrultuda yalanın ortaya çıkarılmasının önemi tartışılmazdır. Tarih boyunca ceza muhakemelerinde yalanın ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Günümüzde bu çalışmalara Yapay Zeka ile destek olunmaktadır.
Poligraf’ın Tarihçesi
Tarihte bu alanda çalışan çeşitli bilim dallarına mensup bilim insanları olmuştur; 1895’de Lombroso kan basıncının kaydedilmesi suretiyle yalancıların meydana çıkarılabileceğini ileri sürmüştür. 1904’de Münsterberg kan basıncı, solunum ve derinin elektrik akımını nakletmek kabiliyetini ölçen bir alet kullanmayı düşünmüştür.1906 yılında Londrada Sir James Mackenzie adında bir kalp hastalıkları uzmanı, kalp hastalıkları teşhisinde kullanılmak üzere (the Ink Polygraph = Mürekkepli poligraf) adını verdiği bir alet imal etmiştir. Bu alet günümüzde kullanılan yalan makinelerinin ana kısımlarını ihtiva etmektedir.1907’de İsviçreli Psikiyatr C. G. Jung derinin elektrik akımını nakletmek kabiliyetindeki değişiklik ile şuuraltı heyecan kompleksleri arasında bir ilişki bulunduğunu tespit etmiştir. Benussi 1914’de nefes alma müddeti ile nefes verme müddeti arasındaki orandan yalan tespitinde başarı kaydetmiştir. 1915’de Münsterberg’in talebesi ve ceza avukatı William Moulton Marston imal ettiği aletle 200 kişi üzerinde denemeler yaparak kan basınçlarını ölçmüştür. Bu denemeler sayesinde kan basıncının yalanı ortaya çıkartmada kullanılabileceği ortaya çıkmıştır. Bugünkü yalan makinesinin atası olan adli soruşturmalarda kullanılan modern poligraf (Yalan makinesi)’ı, 1921 yılında, ABD Kaliforniya’da bulunan Berkeley Polis Departmanına bağlı polis memuru olan John Agustus Lason icat etmiştir.
Günümüzde bu yalan makinesini Adli sistemlerinde resmi olarak kullanan bir ülke yok. Ancak bazı ülkeler tarafından istihbarat servislerinde farklı amaçlarla kullanıldığı kapsamında iddialar mevcut. Özellikle ABD’de istihbarat servislerine personel temininde yapılan mülakatlar esnasında kullanıldığı ile ilgili iddiaları internetteki çeşitli haber sitelerinde görebiliyoruz.
Termal Poligraf: Termografi
Bizim ilgi alanımız klasik yalan makinesi değil. 2014 ve 2016 yıllarında Bashar A. Rajoub ve Sebastián Bedoya-Echeverry isimli iki mühendis tarafından yapılan çalışmalara dikakt çekmek istyoruz. Yapılan çalışmalar termal yüz analizi ile yalan tespiti konusuna odaklanmış. Bu alanda yapılan ender çalışmalardan. 2014 yılında Bashar A. Rajoub ve Reyer Zwiggelaar tarafından yapılan çalışmada; insanların stres seviyeleri arttığında yüzlerinde meydana gelen ısı değişikliklerine odaklanılıyor. Denekler üzerinde yapılan çalışmalarda stres altındayken göz çevresindeki damarlarda kan akışının hızlanması sebebiyle bir ısınma, yanaklarda biraz soğuma ve boyun bölgesinde ısınma meydana geldiği görülmüştür. Burun bölgesinde ise bir ısı değişikliği olmamıştır. Deneklere doğru ve yalan söyleyebilecekleri testler uygulanmış ve makine öğrenmesinde kullanılacak büyük veri oluşturularak yapay zekâ eğitilmiştir. Yapılan çalışma %87 civarında başarıya ulaşan sonuçlar almıştır.
2016 yılındaki diğer çalışmada Sebastián Bedoya-Echeverry ve arkadaşları da yüzde bulunan belirli bölgelerde meydana gelen ısı değişikliklerinin stres ile ilişkisi üzerine yoğunlaştılar. Termal kameralar ile elde edilen termal görüntüler üzerinde çalışarak resim işleme algoritmalarını kullanarak yapay zekayı eğitecek veriyi üretmişler ve bu verilerin analizlerini yapmışlardır. Vardıkları sonuçlar henüz ilk aşamalarında olan bu bilim alanı için oldukça tatminkardır.
Termografi Kullanım Alanı
Özellikle son günlerde pandemi nedeniyle hastalık belirtisi gösteren kişilerin tespitinde termografi dediğimiz bu yöntem birçok ülkede kullanılmıştır. Havaalanları gibi insanların toplu hareket ettiği ortamlarda termal kamera görüntüleri ile uzaktan ateşi yüksek olan muhtemel covid-19 hastası bireylerin tespitinde kullanıldığına dair bilgiler medyada paylaşılmıştır. Kullanım tekniği her ne kadar aynı olmasa da benzer sonuçlara ulaşıldığı görülmüştür.
Yapay zeka alanında yapılan çalışmalar sonucunda her geçen gün başarılı sonuçlara ulaşılmaktadır. Teknolojideki gelişmeler sonucunda düşük maliyetle yüksek çözünürlüğe sahip termal görüntüler elde edilmesi ile birlikte bu yeteneğin artırılabileceği öngörülmektedir. Özellikle klasik yalan makinesi (poligraf) kullanımında eleştirilen yöntem ve kullanım şekli termografi yönteminde bulunmamaktadır. Bireye fiziksel temas olmamakta ve bireyin kişilik haklarına müdahale en az seviyede olmaktadır.
Hukukta bilimin parmak izi, kan ve saç kılı örneği almasından, balistik, mikroskobik ve kimyasal analiz yapmasından, radardan, kan, nefes, psikiyatrik ve alkol muayenesi yapmasından yoğun bir şekilde yararlanılmaktadır. Muhtemel ki bu işlemlerde geçmişte eleştirel yaklaşımlarla karşılaşmıştır. Ancak günümüzde suçların belirlenmesi, suçluların yakalanması ve izinin sürülmesi amacıyla başarıyla kullanılmaktadır. Termografi, insan vücudundaki fizyolojik değişiklikleri tespit etmek için tıbbın farklı alanlarında kullanılmaktadır. Tıbbi kullanım açısından bilimsel kabul görmüş bir yöntemdir. Hukuksal alanda bu yöntemler üzerindeki kuşkuların yapılacak bilimsel testler sonucunda kalkacağı düşünülmektedir
Gelecekte, hukuk alanında teknoloji ve yapay zekanın kullanımı arttıkça bu tür yeniliklerin Adalet Sistemlerine entegre edilerek maddi gerçeğe ulaşma yolunda zamandan tasarruf edilmesi hedeflenmektedir.
Kaynakça:
- Detection of lies by facial thermal imagery analysis 2016 Sebastián Bedoya-Echeverry
- Thermal Facial Analysis for Deception Detection 2014 Bashar A. Rajoub Reyer Zwiggelaar
İlgili Yazılar:
- Hukukta Yapay Zeka Ne kadar Uygulanabilir?
- Vicdan ve Yapay Zeka
- Yapay Zeka ve Hukuk
- Dünyada Hukuk Alanında Yapay Zeka Uygulamaları
One Reply to “Termal Görüntüleme ile Yalan Tespitinde Yapay Zeka Başarısı”